Zarówno Dąbrowa Białostocka (Polska), jak i Kalwaria (Litwa) są miejscowościami wielokulturowymi i wieloreligijnymi. Od lat mieszkają tu społeczności: polska, litewska, białoruska, tatarska. Przez wiele lat te miejscowości zamieszkiwała także społeczność żydowska, która zniknęła w czasie II wojny światowej. Pozostały po nich cmentarze (w dużej części zaniedbane) oraz pozostałości po żydowskich bożnicach (Kalwaria). Celem jest przywrócenie pamięci o dąbrowskich i kalwaryjskich Żydach, a także przypomnienie współczesnym mieszkańcom Dąbrowy i Kalwarii o przedwojennych losach naszych miast i bogactwa wnoszonego przez kulturę żydowską.
Cele projektu:
- promowanie dialogu międzykulturowego,
- poszukiwanie wspólnej tożsamości i związków pomiędzy środowiskami Polski i Litwy zarówno współcześnie, jak i w przeszłości,
- wykorzystany w projekcie element kultury żydowskiej służy zarówno poznaniu tej kultury, która do 1939 roku była dominująca w środowiskach małomiasteczkowych, jak i ”spięciu” kultury polskiej i litewskiej wzmacniając dialog międzykulturowy. Poznanie przeszłości jest zawsze wyznacznikiem przyszłości. Znając los przedstawicieli społeczności żydowskiej chcielibyśmy udowodnić do czego prowadzi konflikt spowodowany nazizmem i szowinizmem, postawami, które do dnia dzisiejszego są żywe szczególnie w części środowisk młodzieżowych.
Zanim powstał projekt :
Przeprowadzonych zostało szereg działań na rzecz odtworzenia pamięci na temat społeczności żydowskiej okresu międzywojennego zamieszkałej w Dąbrowie Białostockiej. W październiku 2015 roku młodzież liceum przystąpiła do VIII edycji ogólnopolskiego programu „Przywróćmy Pamięć”, który realizowany jest przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce w ramach partnerstwa z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz dzięki wsparciu Stowarzyszenia Żydowskiego Instytutu Historyczny. Celem programu, w którym wzięli udział nasi uczniowie, było nie tylko zadbanie o zabytkowy żydowski cmentarz, ale odtworzenie życia społeczności dąbrowskich Żydów. Działania projektowe nazwano „Odczytywanie popiołów – śladami dąbrowskich Żydów” i były realizowane przez grupę młodzieży pod opieką Doroty Budzińskiej. Grupa ta prowadziła akcje porządkowania cmentarza żydowskiego w Dąbrowie Białostockiej, informowała społeczność na temat kultury żydowskiej i pełniła funkcję edukacyjną wskazując miejsca w naszym mieście związane z działalnością tej większości mieszkańców Dąbrowy Białostockiej. Wtedy to zrodził się pomysł aby zebrać relację świadków historii, opowiadających o czasach współistnienia w Dąbrowie wielu kultur. Z pomocą przyszedł Tomasz Wiśniewski – dziennikarz, historyk, krajoznawca, filmowiec, pedagog, założyciel Stowarzyszenia Szukamy Polski oraz portalu www.bagnowka.com. autor kilku książek i kilkunastu filmów. To dzięki niemu powstały kolejne nagrania wypowiedzi najstarszych mieszkańców naszego miasta na temat współistnienia Polaków i Żydów. Ostatecznie materiał zaowocował filmem „Nieobecna rodzina”. Dał też początek pierwszym spotkaniom z przedstawicielami Gimnazjum w Kalwarii (na Litwie), w trakcie których wyrazili oni zainteresowanie realizacją wspólnego projektu pod nazwą „Przywrócimy pamięć”, na którego realizację wystąpiliśmy o środki do Polsko-Litewskiego Funduszu Wymiany Młodzieży. W marcu 2016 roku dowiedzieliśmy się, że środki na realizację programu wymiany młodzieży w tematyce poszukiwania dialogu międzykulturowego i wspólnej tożsamości zostały przeznaczone.
Rozpoczynamy projekt:
Projekt „Przywrócimy pamięć” zakładał wiele rezultatów:
- dla 20 uczestników zorganizowane zostaną prezentacje dotyczące kultury polskiej i litewskiej, oraz zorganizowany zostanie konkurs,
- dla 20 uczestników przeprowadzone zostaną zajęcia edukacyjne z wykorzystaniem instytucji kultury (w Warszawie, Tykocinie i Knyszynie),
- zorganizowana zostanie konferencja naukowa dla 200 osób poświęcona historii Dąbrowy i jej mieszkańców w okresie międzywojennym,
- dla 300 mieszkańców Dąbrowy Białostockiej i okolic zorganizowany zostanie Dzień Kultury Żydowskiej w formie targu i koncertu na rynku,
- przygotowane i zlecone do druku zostaną materiały w formie publikacji,
- wydanych zostanie 200 egzemplarzy publikacji na temat społeczności Dąbrowy Białostockiej w okresie międzywojennym,
- 20 uczestników projektu zostanie przeszkolonych w zakresie budowy samoakceptacji i samooceny,
- – materiały o realizacji projektu umieszczone zostaną na stronach internetowych Fundacji ”Gama” oraz szkól w Dąbrowie i Kalwarii,
- zwiększona zostanie wiedza na temat społeczności Dąbrowy i Kalwarii w okresie międzywojennym, wskazane zostaną wspólne cechy obu miejscowości oraz zwiększona zostanie tolerancja wobec osób innej narodowości,
Wszystkie założone cele oraz wskazane rezultaty projektowe zostały osiągnięte.
Dariusz Kulesza – Polska proza o Zagładzie i emocje Rekonesans -m
Wybrane źródła do genealogii mieszkańców gminy Dąbrowa Białostocka
inwentaryzacja cmentarza żydowskiego w Dąbrowie Białostockiej: link jest tutaj
https://drive.google.com/file/d/0Bxc_8Ipjw6nYeGozRDFuVUFUM2c/view?usp=sharing
Poniżej publikacja o działaniach projektowych:
https://drive.google.com/file/d/0Bxc_8Ipjw6nYdHNaZGZ2VTFzUkk/view?usp=sharing
https://drive.google.com/file/d/0Bxc_8Ipjw6nYd0dGZWRxeG93SWM/view?usp=sharing